Πύργοι Θερμής

Στο 11 χλμ. βόρεια από την παλιά πόλη της Μυτιλήνης θα βρίσκονται οι Πύργοι Θερμής. Είναι χτισμένοι στο ανατολικό μέρος της Λέσβου. Το όνομά τους πάρθηκε από τους ψηλούς πύργους που βρέθηκαν και σώζονται μέχρι σήμερα. Αν και το χαρακτηριστικό αυτό σπίτι το συναντάμε σε διάφορους οικισμούς της Θερμής οι περισσότεροι απ' αυτούς κτίστηκαν στην περιοχή που έκτοτε ονομάστηκε "Πύργοι Θερμής".

Παναγία της Τρουλωτής

Ο Ι.Ν. Παναγίας της Τρουλωτής είναι κτισμένος σε ένα γραφικό ύψωμα στην περιοχή των Άνω Πύργων Θερμής στο ανατολικό τμήμα της Λέσβου, δέκα μόλις χιλιόμετρα από την πόλη της Μυτιλήνης. Ο ναός ανήκει στην κατηγορία του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο και χρονολογείται στον 14ο αιώνα. Πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους βυζαντινούς ναούς που σώζονται στη Λέσβο. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και ονομάστηκε Παναγία Τρουλωτή ή Τουρλωτή, γιατί είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που το θόλο του τρούλου κοσμεί η εικόνα της Θεοτόκου αντί του Παντοκράτορα.

Οι πύργοι

Στα χρόνια των Γατελούζων, στις αγροτικές περιοχές που βρίσκονταν κοντά στην πόλη της Μυτιλήνης, οι πλούσιοι Μυτιληνιοί γαιοκτήμονες άρχισαν να κτίζουν εξοχικά - ημιαγροτικά σπίτια. Μέσα σε συνθήκες γενικότερης ανασφάλειας και φτώχειας που οδηγούσε πολλούς στο κλέψιμο, ήταν φυσικό τα σπίτια αυτά να ήταν σωστά οχυρωμένα. Έτσι γεννήθηκε ο ιδιόμορφος «πύργος» της Λέσβου, το πιο γνήσιο Λεσβιακό κτίσμα που συναντάμε στο νησί. Αν και το χαρακτηριστικό αυτό σπίτι το συναντάμε σε διάφορους οικισμούς της Θερμής οι περισσότεροι απ' αυτούς κτίστηκαν στην περιοχή που έκτοτε ονομάστηκε "Πύργοι Θερμής". Αυτά τα τριώροφα πέτρινα σπίτια βρίσκονταν πάντα σ' ένα μεγάλο περιτοιχισμένο κήπο. Είχαν μικρά παράθυρα στο ισόγειο και τον α΄ όροφο για λόγους προστασίας και μεγάλα παράθυρα με θέα πάνω από τα λιόδεντρα στο τελευταίο πάτωμα πιο παλαιοί πύργοι είναι επηρεασμένοι από την Βυζαντινή και Ιταλική παράδοση. Όμως ο "Πύργος" το πυργόμορφο αυτό σπίτι πήρε την χαρακτηριστική του μορφή με τον ξύλινο όροφο με τις προεξοχές (σαχνισίνια) κατά την οθωμανική κυριαρχία.

Η Αρχαία Θερμή

Η μόνη προϊστορική θέση του νησιού που ανασκάφηκε συστηματικά μέχρι σήμερα είναι η Θερμή, στην ανατολική ακτή, περίπου 10 χλμ. βόρεια της Μυτιλήνης. Την εντόπισε το 1929 η αρχαιολόγος Winifred Lamb και την ανέσκαψε ως το 1933. Ύστερα την κάλυψε ξανά με χώμα για προστασία και, μέχρι το 2005 που άρχισαν οι εργασίες διαμόρφωσης και ανάδειξης. Η θέση του οικισμού, σε μια μικρή χερσόνησο, ανάμεσα σε δύο ρέματα και δύο αμμουδερές παραλίες - βολικά αραξοβόλια για τα μικρά προϊστορικά σκάφη, είναι τυπική της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού όλου του Αιγαίου. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως επτά διαδοχικές οικοδομικές φάσεις της εποχής αυτής (3200 - 2400 π.Χ.), από τις οποίες πέντε είναι οι κυριότερες (Θερμή Ι-V), καθώς και φάσεις της Μέσης και Ύστερης Χαλκοκρατίας (2000 - 1300 π.Χ.). Ο ανασκαμμένος χώρος καλύπτει περίπου 8 στρέμματα, υπολογίζεται όμως ότι σχεδόν άλλο τόσο χάθηκε από τη θαλάσσια διάβρωση. Στην εποχή της ακμής της η Θερμή θα είχε περίπου 1200 κατοίκους.

Τα λουτρά

Μετά τις διαδοχικές καταστροφές και την εγκατάλειψη των προϊστορικών οικισμών της αρχαίας Θερμής στη Λέσβο, οι κάτοικοι της περιοχής μετά το πέρας της 2ης χιλιετίας π.Χ., άρχισαν να επικεντρώνουν την παρουσία τους γύρω από το χώρο όπου ανάβλυζαν τα ιαματικά νερά μέσα από τα έγκατα της γης, οικοδομώντας πλησίον σε αυτά οικισμό, καθώς και ειδωλολατρικό ναό προς τιμήν της θεάς Αρτέμιδος, αποδίδοντας στη λατρεία της τις θεραπείες από τις πηγές. Από αυτά τα κίτρινα θειούχα θερμά νερά πήρε το όνομά της ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή και ονομάστηκε Θερμή. Επί τουρκοκρατίας οι Τούρκοι ονόμασαν τον τόπο αυτό «Σαρί-Λούτζα» που θα πει κίτρινα Λουτρά

Η παραλία «Κανόνι»

Μια από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού της Λέσβου είναι το «Κανόνι» στους Πύργους Θερμής, έχοντας παρμένο το όνομα αυτό από ένα μεγάλο κανόνι που υπήρχε σ? αυτή την τοποθεσία, όταν χρησιμοποιούταν ως αεροδρόμιο από τους Εγγλέζους κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Όταν όμως ο κόσμος ειρήνευε, γιατί αυτό ταιριάζει περισσότερο στη ζωή του, εδώ στις ακρογιαλιές του χωριού ερχόταν η ησυχία, η χαρά και η ευτυχία.